Varikosel Embolizasyonu Tedavisi

Varikosel Nedir, Neden Olur?

Varikosel, testis çevresindeki toplardamarların (pampiniform pleksus) anormal şekilde genişlemesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Dilerseniz bunu, bacaklardaki varislerin testis çevresindeki hali olarak düşünebilirsiniz. Bu damar genişlemeleri zamanla testiste dolaşımı bozarak ağrı, dolgunluk hissi ve en önemlisi sperm üretiminde bozulmalara yol açabilir.

Anatomik olarak en sık sol tarafta görülür çünkü sol testiküler venin ana toplardamara (renal vene) daha dik bir açıyla bağlanması ve daha uzun bir yol kat etmesi gerekir. Bu da basınç artışına ve kapak yetmezliğine zemin hazırlar. Sağ taraf ise genellikle daha nadirdir; ancak bazı hastalarda iki taraflı da olabilir.

Bu damarlardaki tek yönlü kan akışını sağlayan kapakçıklar bozulduğunda, kan yerçekimi yönünde aşağı doğru kaçar ve testis çevresinde birikir. Zamanla damarlar genişler, kıvrımlı bir görünüm alır ve damar duvarlarında kalıcı değişiklikler gelişir.

Varikosel, ergenlik döneminden itibaren ortaya çıkabilir. Toplumda her 7-8 erkekten birinde (%15) varikosel görülür. Ancak çocuk sahibi olamayan erkeklerde bu oran %35’e kadar çıkar. Yani her varikosel tedavi gerektirmez ama bazıları ileride ciddi sonuçlara yol açabilir.

Varikoselin Belirtileri Nelerdir? Her Varikosel Ağrı Yapar mı?

Varikoselin belirtileri kişiden kişiye oldukça değişkendir. Bazı hastalar bu durumu yıllarca fark etmeden yaşayabilirken, bazıları ise günlük yaşam kalitesini bozan şikayetlerle kliniğimize başvurur. En sık karşılaştığımız belirtiler şunlardır:

• Testiste dolgunluk veya ağırlık hissi: Özellikle ayakta uzun süre kaldığınızda, günün sonunda veya egzersiz yaptıktan sonra bu his daha belirgin hale gelebilir.
• Yanma, çekilme veya sızlama tarzında ağrı: Bu ağrı genellikle istirahatte azalır ama sıcak duş sonrası, spor sonrası ya da uzun yürüyüşlerde artabilir. Özellikle sol testiste daha sık hissedilir.
• Testis torbasında belirginleşmiş damarlar: İnce yapılı erkeklerde testis torbasında “solucan yumağı” tarzında damarlar gözle fark edilebilir.
• Sperm parametrelerinde bozulma: Varikosel, sperm sayısı, hareketliliği ve morfolojisini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle bazı hastalar ağrı şikayeti olmadan yalnızca çocuk sahibi olamama (infertilite) nedeniyle başvurduklarında tanı alırlar.
• Testis hacminde azalma (atrofi): Özellikle uzun süre tedavi edilmemiş varikosellerde, testiste küçülme görülebilir. Bu, sperm üretimini ve hormonal dengeyi daha da bozabilir.

Peki her varikosel ağrı yapar mı?
Hayır. Çoğu varikosel sessiz seyreder. Ancak semptomsuz olması, zararsız olduğu anlamına gelmez. Özellikle ilerleyici testis hacmi kaybı ya da sperm değerlerinde düşüş varsa, hiçbir ağrı olmasa bile tedavi gerekebilir.

Kliniğimize başvuran hastaların önemli bir kısmı, yıllardır varikoseli olduğunu bildiği halde son zamanlarda artan ağrı, konfor kaybı ya da infertilite sorunları nedeniyle tedavi arayışına girmektedir. Bu nedenle her hastanın varikoselinin kendine özgü değerlendirilmesi gerekir.

Varikosel Kısırlığa Nasıl Neden Olur? Bilimsel Mekanizma Nedir?

Varikosel, erkek kısırlığının (infertilite) en sık rastlanan ama tedavi edilebilir nedenlerinden biridir. Özellikle çocuk sahibi olamayan erkeklerin %30–40’ında altta yatan neden varikosel olarak karşımıza çıkar. Ancak bu ilişki sadece “damar genişlemesi” ile sınırlı değil; altında yatan biyolojik mekanizmalar da oldukça net şekilde tanımlanmıştır.

Varikoselin sperm üzerindeki olumsuz etkileri birkaç ana başlıkta toplanabilir:

• Testis içi ısı artışı:
  Testislerin vücut dışında yer almasının bir sebebi vardır: Spermlerin sağlıklı üretimi için ortam sıcaklığının vücut sıcaklığından yaklaşık 1–1.5°C daha düşük olması gerekir. Varikosel nedeniyle biriken kan, testis çevresinde “ısı yastığı” oluşturur. Bu sıcaklık artışı sperm üretimini yavaşlatır ve bozar.
• Oksidatif stresin artması:
  Varikosel, testislerdeki damar yapısında kronik bir durgunluk yaratarak serbest radikal (ROS) birikimine neden olur. Bu maddeler sperm hücrelerine zarar verir, DNA yapısını bozar ve dölleme yeteneğini düşürür.
• Testis kanlanmasının bozulması:
  Reflü yapan damarlar testisin beslenmesini bozar. Özellikle arteriyel dolaşımın baskılanmasıyla hücrelerin oksijenlenmesi azalır. Bu da testiste fonksiyonel kayba ve zamanla atrofik değişikliklere neden olur.
• Hormon üretiminin olumsuz etkilenmesi:
  Testislerde sadece sperm değil, aynı zamanda testosteron da üretilir. Varikosel, bu üretimi bozarak hem cinsel fonksiyonlarda düşüşe hem de genel hormonal dengesizliklere yol açabilir.

Özetle; varikosel sadece sperm sayısını değil, kalitesini, hareketliliğini ve DNA bütünlüğünü de bozan kompleks bir süreçtir. Bu da doğal yolla çocuk sahibi olmayı zorlaştırır. Neyse ki bu mekanizmalar geri döndürülebilirdir — doğru tedavi ile sperm parametrelerinde anlamlı iyileşmeler sağlanabilir.

Tanı Nasıl Konur? Ultrason Her Zaman Yeterli mi?

Varikosel tanısı, aslında dikkatli bir fizik muayene ile konulabilir. Ayakta ve ıkınma (Valsalva) manevrası sırasında testis torbasında ele gelen kıvrımlı damar yapısı genellikle tanı koydurucudur. Ancak her zaman bu kadar belirgin olmaz; bazı hastalarda fizik muayene yetersiz kalabilir ya da şüpheli bulgular olabilir. İşte bu durumda devreye görüntüleme girer.

En yaygın kullanılan tanı yöntemi: Renkli Doppler Ultrasonografi (USG)

Bu yöntemle:

• Testis çevresindeki damar çapları ölçülür,
• Reflü (geri kaçış) olup olmadığı değerlendirilir,
• Ayakta yapılan ölçümlerde 2.5–3 mm üzerindeki damarlar varikosel lehine yorumlanır,
• Valsalva sırasında reflü akımın varlığı net şekilde gözlenebilir.

Ancak dikkat!
Ultrasonun hassasiyeti teknisyene, kullanılan cihaza ve ölçüm sırasında hastanın pozisyonuna bağlı olarak değişebilir. Ayakta yapılan ve ıkınma sırasında değerlendirilen bir ultrason, yatarken yapılan bir ölçüme göre çok daha doğru sonuç verir.

Klinik ipuçları ile radyolojik bulgular birlikte değerlendirilmelidir:

Bazı durumlarda ultrason varikosel olduğunu gösterse de, hasta hiçbir şikayet yaşamaz ve sperm parametreleri normaldir. Bu tür “tesadüfi varikosel” bulgularında her zaman tedavi gerekmez. Öte yandan, fizik muayenede belirgin varikosel olup ultrasonda daha az saptanabiliyorsa, hekimin deneyimi burada çok önem kazanır.

Kendi kliniğimizde hem fizik muayeneyi hem de doppler ultrasonografiyi birlikte değerlendiriyor, şüpheli durumlarda tanıyı netleştirmek için detaylı değerlendirme yapıyoruz.

Tedavi Seçenekleri Nelerdir? Cerrahi mi, Embolizasyon mu?

Varikosel tanısı konulduğunda ilk akla gelen soru şudur:
“Tedavi şart mı, şartsa hangi yöntem daha etkili?”

Her varikosel tedavi edilmek zorunda değildir. Ancak aşağıdaki durumlarda müdahale önerilir:

Günümüzde başlıca iki tedavi yöntemi uygulanır:

• Testiste sürekli ya da tekrarlayan ağrı varsa,
• Sperm testinde sayı, hareketlilik veya morfoloji bozukluğu saptanmışsa,
• Testis hacminde ilerleyici azalma (atrofi) gözlenmişse,
• Çocuk sahibi olamama durumu varsa ve başka bir neden bulunamıyorsa.

A) Mikroskobik Varikoselektomi (Cerrahi)

Genellikle kasık üzerinden yapılan bu ameliyatta, genişlemiş damarlar bağlanarak kan akışı kesilir. Mikroskop kullanılması, çevre dokuların korunmasına yardımcı olur. Ameliyat, genel ya da belden uyuşturma ile yapılır. İyileşme süresi birkaç haftayı bulabilir.

Ancak cerrahinin bazı sınırlamaları vardır:

• Yan damarlar (aksesuar venler) her zaman tespit edilemeyebilir. Bu da nüks riskini artırır.
• Görülemeyen kaçak yollar ameliyat sırasında bağlanamaz.
• Postoperatif ağrı ve skrotal ödem gelişebilir.
• Tamamen körleme (haritalama olmadan) yapılan bir işlemdir.

B) Varikosel Embolizasyonu (Anjiyo Yöntemi)

Girişimsel radyoloji uzmanı tarafından yapılan bu yöntem, damarın içinden ilerletilen bir kateterle gerçekleştirilir. Sorunlu damarlar içeriden tıkanır ve reflü önlenir. İşlem lokal anestezi ile yapılır, ciltte kesi yoktur ve hastanede yatış gerekmez.

Embolizasyonun avantajları:

• Yan damarlar görüntüleme eşliğinde tespit edilip kapatılabilir.
• Haritalama sayesinde tüm reflü yolları izlenebilir.
• İşlem sonrası iyileşme süresi çok kısadır (çoğu hasta aynı gün evine döner).
• Cerrahisiz, kesi ve dikişsiz bir yöntemdir.
• İki taraflı varikosellerde aynı seansta her iki taraf da tedavi edilebilir.

Son yıllarda yapılan birçok çalışmada, varikosel embolizasyonunun cerrahiye eşdeğer başarı oranına sahip olduğu, ancak daha konforlu ve düşük komplikasyon riskli olduğu vurgulanmaktadır.

Karar verirken hastanın kliniği, beklentileri, yaşam tarzı ve test sonuçları birlikte değerlendirilmelidir.

Varikosel Embolizasyonu Nedir? Nasıl Yapılır?

Varikosel embolizasyonu, testis toplardamarlarındaki reflüyü durdurmak için yapılan minimal invaziv bir tedavi yöntemidir. Yani ne ameliyat kesisi vardır ne de dokuya fiziksel müdahale. Tüm işlem, damar içinden yapılan bir görüntüleme destekli “yolculuk” gibidir.

İşlem adım adım nasıl yapılır?

1. Boyun ya da kasık bölgesinden damar yolu açılır.
   Genellikle sağ boyundaki juguler venden girilir. Bu bölge lokal anesteziyle uyuşturulur. Hasta işlem boyunca uyanık ve konforlu olur.

2. İnce bir kateter (özel tüp) ile testiküler toplardamara ulaşılır.
   Radyolojik görüntüleme eşliğinde, damar sistemi adım adım izlenerek ilerlenir.

3. Anjiyografik haritalama yapılır.
   Kaçağın olduğu damarlar, aksesuar yan dallar ve köprü venleri detaylıca görüntülenir. Cerrahi ile fark burada başlar: biz damarları görerek ilerleriz.

4. Koil (spiral metal tıkaç) ve sklerozan köpük (polidokanol) birlikte uygulanır.
   Koil, damarın mekanik olarak tıkanmasını sağlar. Üzerine uygulanan polidokanol köpük ise damar duvarını içeriden tahrip ederek kalıcı kapanma sağlar.

5. Kontrol görüntüleme yapılır.
   Kaçağın tamamen durduğu gözlemlendikten sonra işlem sonlandırılır.

Ne kadar sürer?

İşlem genellikle 30–45 dakika sürer. Ardından hasta kısa bir gözlem sürecinden geçer ve çoğu zaman aynı gün taburcu edilir.

Ağrılı mı?

Hayır. İşlem sırasında sadece lokal anestezi uygulanır ve hastalar genellikle ağrı hissetmez. Sonrasında hafif bir testis hassasiyeti olabilir, ancak bu birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.

Biz kliniğimizde embolizasyonu, koil + polidokanol köpük kombinasyonu ile uyguluyoruz. Bu yöntem, hem damarı mekanik olarak kapatıyor hem de kimyasal yolla tekrar açılmasını önlüyor. Başarı oranı çok yüksektir ve işlem sırasında tüm yan yolların kapatılması sayesinde nüks riski minimuma indirilir.

Kliniğimizde Varikosel Embolizasyonu Nasıl Yapılıyor? (Koil + Sklerozan Kombinasyonu)

Her hasta bizim için özeldir. Varikosel tedavisinde de yaklaşımımız standart protokoller değil, kişiye özel planlama üzerinden ilerler. Kliniğimizde uyguladığımız varikosel embolizasyonu, koil (spiral tıkaç) ve polidokanol köpük kombinasyonuyla yapılan güvenli ve etkili bir işlemdir.

📍 İşlem öncesi değerlendirme:

• Hastanın detaylı şikayet öyküsü alınır.

• Fizik muayene ve ayakta doppler ultrason yapılır.

• Spermiyogram ve testis hacmi gibi üreme sağlığını ilgilendiren değerler değerlendirilir.

• Gerekiyorsa hormonal tetkikler ve karşı testiste varlık kontrolü yapılır.

🔍 Embolizasyon işlemi sırasında ne yapıyoruz?

1. Boyun yada kasık damarından girilerek testiküler toplardamara ulaşılır.
   Giriş alanı lokal anestezi ile uyuşturulur. İşlem sırasında hasta konuşabilir, hatta bizimle sohbet eder.

2. Anjiyografi ile damar haritalaması yapılır.
   Sadece kaçak yapan ana damar değil, onunla bağlantılı olan küçük yan damarlar, köprü venler ve kollateral yollar da detaylıca görüntülenir. Çünkü gerçek başarı, sadece ana damarı değil, kaçışın tüm yollarını kapatabilmekten geçer.

3. Koil + Polidokanol köpük kombinasyonu uygulanır.

   • Koil: Damarın mekanik olarak kapanmasını sağlar.

   • Polidokanol (sklerozan madde): Damar duvarını içeriden tahrip eder ve yeniden açılmasını önler. Köpük formunda uygulanarak daha geniş yüzeyle temas etmesi sağlanır.

   Bu kombinasyon sayesinde tek başına koil veya tek başına sklerozan uygulamalarına göre çok daha etkin ve kalıcı bir sonuç elde ederiz.

4. İşlem sonrası kontrol görüntüleme yapılır.
   Varikoselin artık reflü yapmadığını, yani tamamen kapandığını anjiyografide net şekilde gözlemleriz. Ardından kateter çıkarılır, giriş noktası küçük bir bantla kapatılır.

🚫 Cilt kesisi yok, dikiş yok, genel anestezi yok.
✅ Konforlu, güvenli ve aynı gün taburculuk imkânı olan bir tedavi.

İşlem Sonrası Süreç: Ağrı, İyileşme ve Günlük Hayata Dönüş

Varikosel embolizasyonu, cerrahiye göre çok daha konforlu bir işlemdir ve iyileşme süreci oldukça hızlıdır. Hastalarımız işlem sonrası kısa bir gözlem sürecinin ardından aynı gün taburcu edilir.

🕓 İlk 24 Saat:

• Giriş yerinde hafif bir sızı veya baskı hissi olabilir. Ancak bu çoğu hastada parasetamol gibi basit ağrı kesicilerle kontrol altına alınır.

• Testis bölgesinde, özellikle ilk günlerde hafif bir dolgunluk ya da hassasiyet hissedilebilir. Bu normaldir ve birkaç gün içinde geçer.

🚶‍♂️ Ne zaman ayağa kalkılır?

• İşlemden hemen sonra yürünebilir.

• Genellikle ertesi gün işine dönen hastalarımız olur. Fiziksel olarak ağır iş yapılması önerilmez ama ofis tarzı işler için kısıtlama gerekmez.

🏋️ Spor ve cinsel aktivite ne zaman serbest?

• Spor: 7–10 gün sonra hafif egzersizlere başlanabilir. Ağırlık kaldırma veya yoğun kardiyo için 4 hafta beklemek önerilir.

• Cinsel yaşam: Ağrı geçtikten sonra, genellikle 1 hafta içinde rahatlıkla devam edilebilir.

📈 Sperm kalitesinde düzelme ne zaman görülür?

• Embolizasyon sonrası sperm üretimi yeniden düzenlenmeye başlar. Bu sürecin etkileri genellikle 2. ay civarında başlar, en yüksek etki 3–6 ay içinde gözlemlenir.

• Kliniğimizde tedavi sonrası kontrol spermiyogramları ile süreci takip ediyor, gerekli durumlarda destekleyici tedaviler planlıyoruz.

Tedavi sonrası şikayetlerin belirgin azalması ve hastaların yaşam kalitesinin hızla artması, bu yöntemi sadece etkili değil, aynı zamanda hasta dostu bir seçenek haline getiriyor.

Varikosel Tekrarlar mı? Embolizasyonun Nüks Riski Nedir?

Varikosel tedavisinde en çok merak edilen konulardan biri de “tekrarlar mı?” sorusudur.
Cevap: Evet, nadiren tekrarlayabilir. Ancak doğru teknikle uygulandığında bu risk oldukça düşüktür.

Cerrahi tedavilerde özellikle gözle görülmeyen yan damarlar (aksesuar venler) bağlanamazsa nüks riski artar. Embolizasyonun en büyük avantajı ise budur:
📌 İşlem sırasında tüm damar ağı görüntülenir ve sadece ana damar değil, yan yollar da tespit edilip kapatılır.

Biz kliniğimizde koil + polidokanol köpük kombinasyonuyla çalışıyor, işlem sonunda mutlaka kontrol anjiyografi ile kaçak olup olmadığını yerinde değerlendiriyoruz.
Bu sayede nüks oranı oldukça düşük, hastaların memnuniyeti ise yüksek oluyor.

Sonuç: Doğru hasta seçimi, doğru teknik ve dikkatli takip ile varikosel embolizasyonu kalıcı bir çözüm sunar.

Bilimsel Kanıtlar ve Güncel Kılavuzlar Ne Diyor?

Aşağıdaki özet, 2020-2025 yılları arasında yayımlanan uluslararası kılavuzları ve son dönem (≤ 5 yıl) çalışmaları bir arada sunuyoruz.

Uluslararası Kılavuz Önerileri

* Kılavuzların kanıt sınıflamaları birbirinden farklıdır; tablo, orijinal sınıflamayı tercüme ederek karşılaştırma amacıyla sadeleştirilmiştir.

Son 5 Yıldan Öne Çıkan Klinik Çalışmalar

Özet: Literatür, embolizasyonun mikrocerrahiye benzer hatta bazı başlıklarda üstün sonuçlar verdiğini; özellikle yan damarların görüntüleme eşliğinde kapatılmasının nüksü düşürdüğünü net biçimde gösteriyor.

Kendi Kliniğimizin Yöntemi Neden Kılavuzlarla Uyumlu?

• Tam görüntüleme (haritalama) + koil + polidokanol köpük kullanarak, CIRSE’nin 2023 standardında vurgulanan “ana + aksesuar damarların kapatılması” şartını karşılıyoruz. PubMed

• Polidokanol köpük, Boeri ve çalışma arkadaşlarının 2022 verilerinde gösterildiği üzere düşük floroskopi süresi ve yüksek başarı sağlarken; koil eklemek damarın anında mekanik tıkanmasını sağlıyor. Wiley Online Library

• Çok merkezli 2025 verileri (de Grae et al.) nüks riskini %6’ya kadar düşürdüğümüz yaklaşımımızı destekliyor. SpringerOpen

Sonuç olarak: 2020-2025 dönemindeki güncel kılavuzlar ve yüksek kaliteli çalışmalar, minimal invaziv varikosel embolizasyonunu —özellikle koil + polidokanol köpük kombinasyonuyla— güvenilir, etkili ve hasta dostu bir seçenek olarak ön plana çıkarıyor. Kliniğimizde uyguladığımız protokol, bu uluslararası standartlarla bütünüyle uyumludur; her zaman hastalarımıza en güncel ve kanıta dayalı tedaviyi sunmayı amaçlıyoruz.

Sık Sorulan Sorular