Ameliyatsız Varikosel Tedavisi: Embolizasyon

Varikosel Nedir? Testiste Damar Genişlemesi Ne Anlama Gelir?

Varikosel, testisleri çevreleyen toplardamarların genişlemesiyle oluşan bir damar hastalığıdır. Aslında bacaklarda görülen varislerin testisteki karşılığıdır. En sık olarak sol testiste görülür; bunun nedeni anatomik olarak sol testiküler toplardamarın daha uzun ve basınca daha duyarlı bir yol izlemesidir.

Bu damarlar, normalde testisten kirli kanı kalbe doğru taşır. Ancak damarlardaki kapakçıkların bozulmasıyla birlikte kan geriye doğru kaçar ve testis çevresinde birikmeye başlar. Bu durum:

• Testis içinde ısı artışına,

• Beslenme ve oksijenlenme sorununa,

• Hücresel düzeyde sperm üretimini bozan değişimlere yol açar.

Testis çevresinde zamanla bu genişlemiş, kıvrımlı damarlar gözle ya da elle hissedilir hale gelir. Varikosel genellikle yavaş ilerler ve sinsi seyreder; birçok erkekte yıllarca hiçbir belirti vermeyebilir.

Ancak unutulmamalı ki her sessiz varikosel zararsız değildir.
Bazı durumlarda, şikayet olmasa bile sperm üretimini olumsuz etkileyebilir.

Varikosel Hangi Belirtileri Verir? Ağrı ve Kısırlık Nasıl Gelişir?

Varikoselin belirtileri kişiden kişiye değişir. Bazı erkekler, yalnızca çocuk sahibi olamama şikayetiyle başvurduklarında varikosel tanısı alırlar. Bazıları ise testislerde ağrı, ağırlık hissi veya şişlik ile hekime gelir.

En sık görülen belirtiler:

• Testiste dolgunluk ve baskı hissi: Özellikle ayakta uzun süre kalındığında ya da gün sonunda artan rahatsızlık.

• Çekilme veya yanma tarzında ağrı: Egzersizle, sıcak duşla ya da cinsel aktivite sonrası belirginleşebilir.

• Testis torbasında görünür damarlar: Solucan gibi kıvrımlı damarlar elle ya da gözle fark edilebilir.

• Sperm parametrelerinde bozulma: Sıklıkla ağrıdan bağımsız seyreder. Sperm sayısı, hareketliliği ve şekli etkilenebilir.

• Testis hacminde azalma (atrofi): Uzun süreli varikosel testisin küçülmesine ve işlev kaybına neden olabilir.

Ağrı nasıl gelişir?

Varikosel damarlarında biriken kan, çevre dokularda basınç artışına ve iltihabi yanıtı tetikleyen mikro çevresel streslere yol açar. Bu da testis ve kasık bölgesinde derin, baskılayıcı ve zaman zaman keskinleşen bir ağrıya neden olabilir.

Sperm üretimi açısından, testis içi sıcaklığın artması, oksijenin azalması ve serbest radikallerin birikmesi sperm kalitesini zamanla bozabilir. Bu süreç çoğu zaman sessiz seyrettiğinden düzenli sperm testleri (spermiyogram) bu hastalarda çok önemlidir.

Her Varikosel Tedavi Gerektirir mi? Ne Zaman Müdahale Gerekir?

Varikosel her erkekte belirti veren bir hastalık değildir. Hatta birçok erkek, yıllarca testislerinde varikosel olduğunu fark etmeden yaşamını sürdürür. Ancak bazı durumlarda tedavi kaçınılmaz hale gelir.

Peki her varikosel tedavi edilmeli mi?

Hayır.
Tüm varikoseller tedavi gerektirmez. Ancak bazı durumlar vardır ki, aktif tedavi önerilir. Karar verirken yalnızca görüntüye ya da ultrason bulgusuna değil, hastanın şikâyetlerine ve test sonuçlarına birlikte bakılır.

Tedavi önerilen başlıca durumlar:

• Testiste sürekli veya tekrarlayan ağrı varsa
  Özellikle gün sonunda artan, egzersizle belirginleşen testis ağrısı tedavi gerektirir.

• Sperm testinde (spermiyogramda) bozulma varsa
  Sperm sayısı, hareketliliği veya şekli normallerin altındaysa ve başka bir neden saptanamamışsa, varikosel büyük olasılıkla bu tabloya neden oluyor olabilir.

• Testis hacminde azalma (atrofi) gözleniyorsa
  Varikosel, testisin beslenmesini bozarak zamanla küçülmesine yol açabilir. Bu, üreme sağlığı açısından uyarıcı bir bulgudur.

• Çocuk sahibi olamama (infertilite) varsa
  Özellikle kadın tarafında sorun saptanmamışsa, erkek faktörünün en sık nedeni varikosel olabilir. Bu durumda tedaviyle gebelik şansı artırılabilir.

• Daha önce ameliyat olmuş ama şikayetleri devam eden hastalarda
  Cerrahi sonrası nüks etmiş varikosellerde ya da ağrısı geçmemişse, tekrar cerrahi yerine embolizasyon tercih edilebilir.

Özetle: Tanı konduktan sonra hastalığın aktif mi yoksa takip edilecek bir durumda mı olduğuna dikkatli bir değerlendirme ile karar verilir. Kliniğimizde bu kararı verirken hem fizik muayene hem doppler ultrason hem de laboratuvar verileri birlikte ele alınır.

Ameliyat Dışındaki Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Varikosel tedavisi yıllar boyunca genellikle cerrahi yöntemlerle yapıldı. Ancak günümüzde, teknolojinin ilerlemesiyle birlikte artık ameliyatsız, damar içinden uygulanan girişimsel tedaviler öne çıkmaktadır.

Bu yöntemler hem konforlu hem de çoğu zaman cerrahi kadar başarılıdır. Özellikle cerrahiden çekinen ya da iyileşme süresi nedeniyle endişe duyan hastalar için çok iyi bir alternatiftir.

Günümüzde ameliyatsız varikosel tedavisi denince en sık uygulanan yöntem:

✅ Varikosel Embolizasyonu

Bu yöntem, girişimsel radyologlar tarafından anjiyografi eşliğinde damar içine girilerek uygulanır. Temel prensip, reflü yapan damarların içeriden tıkanarak kan kaçışının durdurulmasıdır.

Damar içine yerleştirilen özel kateterler aracılığıyla genişlemiş toplardamarın içine:

• Koil (spiral şeklinde metal tıkaç) ve

• Sklerozan madde (polidokanol köpük) uygulanarak
  damarın hem mekanik hem kimyasal olarak kapatılması sağlanır.

Bu işlem nasıl yapılır?

• Kasık yerine genellikle boyun ya da kol damarından girilir.

• İşlem süresi yaklaşık 30–45 dakika sürer.

• Sadece lokal anestezi kullanılır.

• Ciltte kesi yoktur, dikiş atılmaz.

• Hastalar genellikle aynı gün taburcu edilir.

Embolizasyonun en önemli avantajı, sadece ana damar değil, kaçak yapan tüm yan damarların da görüntüleme eşliğinde kapatılabilmesidir. Bu sayede nüks oranı belirgin şekilde düşer.

Not: Skleroterapi, laparoskopik klipleme gibi diğer minimal invaziv yöntemler de tanımlanmıştır, ancak en çok tercih edilen ve en fazla bilimsel veriye sahip yöntem embolizasyondur.

Varikosel Embolizasyonu Nedir? Nasıl Uygulanır?

Varikosel embolizasyonu, testisteki genişlemiş ve reflü yapan toplardamarların içeriden, damarın içinden tıkanarak kapatılması işlemidir. Bu yöntem minimal invaziv yani cilde kesi yapmadan, sadece damar yolu kullanılarak uygulanır. Cerrahi değil, görüntüleme eşliğinde yapılan bir anjiyografik işlemdir.

Embolizasyonun temel amacı, reflü yapan damarı ve varsa yan yollarını kalıcı olarak kapatarak testise olan basıncı azaltmak, sperm üretimini rahatlatmak ve ağrıyı ortadan kaldırmaktır.

İşlem nasıl yapılır?

1. Damar yoluyla giriş:
   Genellikle boyun (juguler ven) ya da bazen kol damarından (brakiyal ven) girilir. Lokal anestezi ile sadece giriş bölgesi uyuşturulur, hasta işlem boyunca uyanık olur.

2. Kateterle ilerleme:
   İnce bir kateterle, testisi drene eden toplardamara (internal testiküler ven) ulaşılır. Bu işlem sırasında damarlar anjiyografi yöntemiyle canlı olarak görüntülenir.

3. Haritalama:
   Hangi damarlardan kaçağın olduğu, yan yolların varlığı, köprü venlerin katkısı detaylı şekilde görüntülenir.

4. Embolizasyon (damar kapama):
   Reflü yapan damara koil (spiral tıkaç) yerleştirilir. Ardından, o bölgeye polidokanol köpük enjekte edilir. Bu madde damar duvarını içeriden kapatır. Böylece kanın testis çevresinde birikmesi tamamen engellenmiş olur.

5. Kontrol:
   Son olarak kontrol anjiyografi yapılır. Kaçak durduğu görülürse işlem tamamlanır.

İşlem süresi ortalama 30–45 dakika sürer.
Kesi, dikiş, genel anestezi veya hastanede yatış gerekmez.
Aynı gün içinde yürüyerek evinize dönebilirsiniz.

Embolizasyonun Cerrahiye Göre Avantajları Nelerdir?

Birçok hasta bize şu soruyla geliyor:
“Embolizasyon mu yoksa cerrahi mi daha iyi?”

Aslında her iki yöntemin de amacı aynıdır: Testisteki reflü yapan damarları ortadan kaldırmak. Ancak uygulama yöntemi, iyileşme süreci ve hasta konforu açısından embolizasyonun önemli avantajları vardır.

İşte embolizasyonun cerrahiye göre başlıca avantajları:

Özetle:

• Embolizasyon kesisiz, dikişsiz, günübirlik ve hızlı iyileşme sağlayan bir yöntemdir.

• Tüm damar yapısı canlı olarak izlendiği için kaçak yapan aksesuar venler de kapatılır ve nüks riski azalır.

• Özellikle daha önce cerrahi geçirmiş ya da tekrarlayan varikoseli olan hastalar için ideal bir seçenektir.

Kliniğimizde koil + polidokanol köpük kombinasyonu kullanarak tüm damarları görüntüleme eşliğinde kapatıyor ve işlem sonunda başarıyı anjiyografi ile teyit ediyoruz.

Kliniğimizde Uygulanan Koil + Köpük Tekniği: Adım Adım Anlatım

Kliniğimizde varikosel tedavisinde en sık ve en başarılı bulduğumuz yöntem, koil + polidokanol köpük kombinasyonudur. Bu yaklaşım, sadece damarı tıkamakla kalmaz; aynı zamanda o damarın bir daha açılmamasını da garanti altına alır. İşte adım adım nasıl uyguladığımız:

🧭 1. Haritalama ile başlıyoruz

İşlem öncesi yapılan anjiyografi ile testis damarları tek tek görüntülenir. Bu görüntüleme sayesinde, sadece ana damar değil, kaçak yapabilecek tüm yan yollar (aksesuar venler, köprü venler) tespit edilir. Bu aşama tedavinin başarısını belirler.

🌀 2. Koil yerleştirme

Tespit edilen reflü yapan damarın içine, milimetrik spiral şeklinde bir metal tıkaç (koil) yerleştiriyoruz. Bu koil, damarı fiziksel olarak kapatır ve akımı durdurur.

🫧 3. Polidokanol köpük uygulaması

Koilin hemen ardından, damarın iç yüzeyine yapışan ve damar duvarını tahrip ederek kalıcı kapanma sağlayan sklerozan madde (polidokanol) köpük formda enjekte edilir.
Köpük, sıvıya göre çok daha etkili yayılır ve damar yüzeyini tam olarak kaplar.

🎯 4. Kontrol anjiyografi

Tüm damarlar kapatıldıktan sonra tekrar görüntüleme yapılır. Eğer hâlâ açık damar varsa, ek uygulamalarla işlem tamamlanır. Böylece gözle değil, doğrudan canlı görüntüleme ile kapanma başarıyla teyit edilir.

Bu yöntemde kesi yok, dikiş yok, hastanede yatış yok.
Sadece bir iğne deliğinden tüm damar sistemine müdahale ediliyor.

🔒 Neden bu kombinasyonu tercih ediyoruz?

• Sadece koil kullanıldığında bazı damarlar zamanla yeniden açılabiliyor.

• Sadece köpük kullanıldığında da yeterli mekanik tıkanma sağlanamayabiliyor.

• Ancak bu iki yöntemi birlikte kullanmak, hem mekanik hem kimyasal kapatma sağlayarak en etkili ve kalıcı sonucu veriyor.

Varikosel Tedavisinde Nüks Riski: Hangi Yöntemde Ne Kadar?

Varikosel tedavisinde uygulanan yöntem, nüks (tekrar) ihtimalini doğrudan etkiler. Yani hangi tekniğin uygulandığı, ilerleyen dönemlerde varikoselin yeniden oluşma riskini belirlemede önemli bir faktördür.

🔹 Embolizasyon (Ameliyatsız Anjiyo Yöntemi)

2023 yılına ait kapsamlı bir sistematik derleme, transvenöz embolizasyon sonrası nüks oranının %2,1 ile %7,6 arasında değiştiğini bildirmiştir (PubMed).
Bu sonuç, embolizasyonun nüks açısından oldukça güvenli bir seçenek olduğunu göstermektedir.

Daha yakın tarihli, 2025 yılında yayımlanan bir prospektif çalışmada ise doppler ultrason ile saptanan gerçek nüks oranı %6,25 olarak belirlenmiştir (PMC).
Bu değer, girişim sonrası yapılan kontrollerin ne kadar önemli olduğunu da ortaya koyar.

🔹 Açık Cerrahi Yöntemler

Cerrahi tedavilerde, kullanılan teknik doğrudan nüks oranını etkiler:

• Mikroskop kullanılmadan yapılan klasik açık cerrahide (örneğin inguinal bağlama), nüks oranı %15–25 gibi yüksek seviyelere ulaşabilir (DergiPark).

• Buna karşılık, mikroskopik subinguinal cerrahi ile bu oran %1’in altına kadar düşmektedir – bu da cerrahi yöntemler içinde en düşük nüks oranına sahip yaklaşımdır.

🔹 Klasik Cerrahi Teknikler: Ivanisseviç ve Palomo

2023 yılında yayımlanan daha geniş kapsamlı bir meta-analiz, şu değerleri ortaya koymuştur (PMC):

• Ivanisseviç (antegrad bağlama): %7,6 nüks

• Palomo (retrograd bağlama): %6,9 nüks

Bu oranlar, cerrahinin hangi damar düzeyinde uygulandığına göre de farklılık gösterdiğini kanıtlar niteliktedir.

🔹 Laparoskopik Cerrahi

2024 tarihli yeni bir derleme ise çarpıcı bir veri sunmuştur:
Laparoskopik varikoselektominin, mikroskopik cerrahiye göre nüks riskini yaklaşık 7 kat artırdığı gösterilmiştir. Bu da bu yöntemde nüks oranının %3 ile %15 arasında değişebileceğini düşündürmektedir (Lippincott).

🔍 Sonuç Olarak:

• En düşük nüks riski, mikroskop eşliğinde yapılan subinguinal mikrocerrahi ile sağlanır.

• Laparoskopik cerrahi ve mikroskopsuz açık teknikler, daha yüksek oranda nüks riski taşır.

• Embolizasyon, cerrahiye benzer başarı oranlarına sahip olup; özellikle doğru teknikle ve deneyimli ellerde uygulandığında, nüks oranı düşük ve hasta konforu yüksek bir tedavi seçeneğidir.

Kliniğimizde uyguladığımız koil + polidokanol köpük kombinasyonu, sadece ana damarı değil, kaçak yapabilecek tüm yan damarları da kapatmayı hedefler. İşlem sonrası kontrol görüntülemeyle başarı anında teyit edilir. Bu sayede nüks oranı minimuma indirilir.

Bilimsel Araştırmalar ve Kılavuzlar Ne Diyor?

Ameliyatsız varikosel tedavisinin (embolizasyon) artık “deneysel” olmadığını, tersine uluslararası kılavuzlarda önerilen bir seçenek haline geldiğini bilmek hastalarımızı rahatlatıyor.

Ne anlama geliyor?

• İşlemin etkinliği cerrahiyle aynı, iyileşme süresi ise çok daha kısa.

• Nüks oranı düşük; özellikle koil + polidokanol köpük kullanıldığında başarı daha da artıyor.

• Dünya çapındaki uzman dernekler, “palpabl varikosel + şikâyet” kombinasyonunda embolizasyonu güvenle öneriyor.